Antik Foçalıların Sembolu – Gal Horozu

Aralık 5, 2022

Foça’nın (Phokaia) tarihte bilinen ismi, yüzlerce yıl önce Phokaialılar, yani Foça’nın eski sakinleri tahtadan horoz heykellerini meclislerine, tapınaklarına ve gemilerinin burunlarına koyarlarmış. Phokaialilerin sembolü Gal horozuymuş. Diriliğin ve erken uyanışın sembolü horoz!

***Osmanlı döneminde yapılan kazılarda keşfedilen Bizansa ait olduğu düşünülen mermer kabartma.***

MÖ.6. yüzyılın ilk yarısı Perslerin önlenemez yayılışına tanık olmuştu. Önünde hiçbir ordunun dayanamadığı Pers orduları Phokaia’yı kuşattılar. Kent daha önceden 18–20 metrelik surlarla çevrilmişti ama hiçbir sur Persleri durduracak kadar güçlü değildi. Savaşan Phokaialılar daha fazla direnç gösteremeyeceklerini anlayınca teslim olmak için Pers kralından bir gece süre istediler. Pers Kralı Harpagos bunu kabul etti, gece bitip sabah olduğunda ses soluk yoktu. Persler kente girdiklerinde bir uyuz köpekten başka tek canlı bulamadılar. Köle olmaktansa yurtsuz kalmayı seçen Phokaialılar kentin altındaki tünellerden değerli eşyalarını da gemilere yükleyip çoktan denize açılmışlardı.

Kybele Antik Gemisi, Fransa’da düzenlenen “Türkiye Mevsimi” etkinliklerine katılmak üzere 7 Haziran 2009 tarihinde Foça’dan yola çıkmıştı. Osman Erkurt ve eşi Mualla Erkurt’un da aralarında bulunduğu 6 kişilik bir ekip aslına uygun olarak yapılan gemi ile o günün şartlarında, kürek ve yelken kullanarak ve antik çağda takip edilen rotaları izleyerek Yunanistan ve İtalya Limanlarına uğrayıp, 54 gün sonra Fransa’nın Marsilya Limanı’na ulaşmıştı.

Kybele Gemisi, 2010 yılında, “İstanbul Avrupa Kültür Başkenti” etkinlikleri, İTÜ Denizcilik Fakültesi Mezuniyet Töreni ve Kabotaj Bayramı kutlamalarına katılmıştı.
İki yıl İstanbul’da bekleyen gemi, ilk yolculuğuna çıktığı Foça’ya gelmişti. Foça Kültür ve Sanat Festivali etkinliklerine katılan antik gemi Kybele, festivalin ardından Urla’daki tersaneye dönmüştür.

Bu yolculuktan ayrılan bir grup Fransa sahilleri olan Marsilya’ya ulaşmışlardı. Kürekli gemilerle yapılan bu yolculuk da her geminin önünde horoz sembolü bulunmaktaydı. Yaman denizciler olan Phokaialılar 50 kürekli 500 yolcu alabilen bu gemilerle birçok yerlere ulaşıp liman kentleri ve yerleşim birimleri kurmuşlardır. Bugünkü Marsilya Phokaialılar tarafından kurulmuştur. Marsilya limanında, liman binasında oturduğunuz bu şehir ve liman M.Ö. 600 yılında Phokaialılar tarafından kurulmuştur diye bir tabela yer almaktadır. Fransa’ya alfabeyi götürmüşler, Akdeniz’in birçok kıyısına zeytinciliği yaymışlar. Zengin bir kent olmuşlar, paraları her yerde geçerli ve değerli olmuş. Bugünkü Lapseki ve Samsun, Akdeniz’de koloniler, Güney İtalya’da Velia, Korsika’da Alalia, İspanya’da Ampuria, Mısır’da Naukratis. Kurtuluş Savaşı sonrasında Foça’dan ayrılmak zorunda kalan Rumlar, biri Selanik’te (Nea Phokea- Yeni Foça), diğeri de Atina’nın güneyinde (Palea Phokea- Eski Foça) olarak adlandırdıkları iki yerleşim oluşturmuşlardır. Yunanistan’daki Foçalılarla Türkiye’dekiler arasında dostluk ilişkileri; Kurtuluş Savaşı öncesinde olduğu gibi şu an halen sürüyor. Gal horozu sembolünün tüm Fransa’ya yayılması ise 1789 yılındaki Fransız İhtilali’nden sonra oldu. İhtilal sırasında Marsilya’da yaşayan Foçalılar, ellerinde, üzerinde horoz resmi bulunan bayraklar taşıyarak marşlar söylemişler. Bu sırada, bayrakların üzerindeki horoz sembollerini çok beğenen ihtilalciler, bunu kendilerine de sembol olarak seçmişler. Eski Foçalılar için diriliş, uyanış, güç ve yayılma anlamına gelen horoz sembolü, böylece Fransa’nın da simgesi haline gelmiş.

***Eski Foçadaki kazılarda çıkan defne dalı üzerinde duran horoz kabartma levhası***

**Marsilya Meydanında bulunan Horoz Heykeli**

Bunun dışında horoz, ilk olarak İngilizler -ilerleyen zamanlarda başka milletler- tarafından Galyalılarla alay etmek için kullanılmıştır ancak halk; neşeli, övüngen, kavgacı ve gururlu olan bu hayvanı benimsemiştir. Galyalıların madeni paralarına da yansıyan bu benimsemede hiç şüphesiz ki dini duygular da etkilidir.

Fransa Milli Takımı ambleminde, Fransa Milli Rugby Takımı ambleminde ve spor giyim mağazası olan Le Coq Sportif’in ambleminde bu tarz Galya horozu figürlerine rastlamak mümkündür.

Diğer yazılarımız için aşağıdaki kategorilere bakabilirsiniz;